Czy trzmiel jest niebezpieczny? Jak wygląda ugryzienie trzmiela?

Trzmiel to owad o dość sporych rozmiarach, dość często mylony z bąkiem. Nie każdy wie, że trzmiele należą do rodziny pszczół, a bąki much. Mimo że trzmiel jest tak samo pożyteczny jak pszczoły, to wśród wielu osób jego widok wzbudza niepohamowany lęk. Właściwie nic w tym dziwnego, skoro ugryzienie tych owadów jest bardzo bolesne i może być zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia człowieka.

Jak wygląda i czym charakteryzuje się trzmiel? Kiedy jego ugryzienie może być niebezpieczne? O tym można przeczytać w poniższym artykule!

Krótka charakterystyka trzmiela

Trzmiel oraz podobne do niego trzmielce zostały zaklasyfikowane do rodzaju Bombus, czyli społecznych owadów należących do rodziny pszczołowatych. Trzmiele zamieszkują praktycznie wszystkie kontynenty, a wyjątek stanowi jedynie część Afryki i niziny Indii. Najchętniej żyją na terenie sadów, łąk i pól. Są jednymi z większych owadów osiągających około 30 mm wielkości.

Czarny odwłok i tułów najczęściej pokryte są paskami w kolorze białym, czerwonym lub żółtym. Ciało trzmiela jest owłosione, masywne i krępe. Na odwłoku znajduje się żądło oraz dwie pary przezroczystych skrzydeł. Podczas lotu owad wydaje charakterystyczny dźwięk na skutek drgania skrzydeł. W Polsce zarejestrowano jedynie 29 gatunków trzmieli, ale na całym świecie występuje ich ponad 300.

Trzmiel w Polsce

W naszym kraju do najbardziej popularnych gatunków zalicza się:

• Trzmiela kamiennika. Jest to jeden z najliczniejszych gatunków występujących w Europie. Swoje gniazda budują w trudno dostępnych miejscach, np. szczelinach między cegłami lub w ścianach bądź pod ziemią. Są czarne, ale mają rudy odwłok, a samce mają żółty pas na tułowiu. Samice tego gatunku mają około 20-25 mm wielkości.
• Trzmiela polnego. Jest to gatunek z rodziny pszczołowatych. Włoski na żółto-szarym ciele owadów są nastroszone. Ich rozmiar mieści się w zakresie od 20 do 22 mm wielkości.
• Trzmiela ziemnego. To jeden z większych gatunków, ponieważ może osiągać od 24 do 28 mm wielkości. Gniazda budują pod ziemią lub norach, które niegdyś były zamieszkiwane przez gryzonie. W swoich gniazdach przebywają przez praktycznie całą zimę, a na powierzchni pokazują się dopiero po nadejściu cieplejszych dni.

Jak wygląda cykl rozwojowy trzmiela?

Wśród rodziny trzmieli tworzą się różne grupy, które dzielą się na: robotnice (bezpłodne samice), samce i dojrzałe płciowo samice tzw. matki. Kluczową rolę odgrywają tutaj zapłodnione w poprzednim roku samice, które w okresie zimowym przebywają w stanie hibernacji, opuszczają swoje kryjówki tzw. zimowle. Dokładnie nie wiadomo, w jakim czasie to robią, ponieważ jest to zależne od gatunków oraz okresu kwitnienia roślin.

Samice (matki) bowiem żywią się nektarem i pyłkiem kwiatów. Choć z reguły wylatują z zimowli na początku wiosny w poszukiwaniu miejsca do budowy gniazda. Nierzadko dochodzi do walk owadów, a zawsze wygrywa silniejszy osobnik. Kiedy samica wykluje trzmiela, to rozpoczyna się jego cykl rozwojowy trwający około 21 dni. W czasie wzrostu larwy przędą kokony, aby po niecałych dwóch tygodniach przegryźć go i się wydostać.

Warunki rozwoju

Zarówno larwy samców, jak i samiec potrzebują do rozwoju dobrych warunków, a najważniejsza jest temperatura sięgająca około 30 stopni. Samice rozwijają się nieco dłużej, czyli około od 28 do 30 dni, samce 23 dni. Kiedy robotnice osiągną dojrzałość płciową, zaczynają karmić larwy, a matka w tym czasie składa jaja.

Można powiedzieć, że robotnice w dużej mierze wyręczają matkę. Bowiem w zależności od wieku zajmują się:

• zbieraniem,
• ogrzewaniem larw,
• karmieniem młodych,
• produkcją wosk,
• obroną gniazda.

Samce trzmiela dość szybko opuszczają swoje gniazda i wyruszają na poszukiwanie kwiatów, które są ich pożywieniem. W odróżnieniu od robotnic nie zbierają pyłku i nektaru na zapas, a jedynie zaspokajają swoje potrzeby żywieniowe. Większość czasu spędzają poza gniazdem, a wracają do niego w nocy i przy niesprzyjających warunkach pogodowych.

Czy trzmiel żądli?

Wiele osób nie mając wiedzy na temat owadów takich jak trzmiel, pszczoły, czy bąki, zastanawia się, które z nich są zagrożeniem dla człowieka. Niestety w przypadku trzmiela odpowiedź jest twierdząca. Z reguły atakuje tylko wtedy, gdy poczuje zagrożenie, ale jeśli już użądli, to z całą pewnością bez bólu się nie obejdzie.

Co prawda, trzmiele nie wykazują się tak dużymi pokładami agresji jak pszczoły, a ich jad jest mniej szkodliwy, to ich ugryzienie może wywoływać nie tylko ból, ale też obrzęk. Natomiast osoby uczulone na jad trzmiela narażone są nawet na wstrząs anafilaktyczny. Ugryzienie tego owada to niewielki swędzący i zaczerwiony obrzęk, który znika po kilku godzinach.

Jaka jest różnica między trzmielem a bąkiem?

Bąk i trzmiel należą do dwóch różnych gatunków, a mimo to różnią się od siebie. Bąk pochodzi z rodziny much i nawet nieco je przypomina. Z tą różnicą, że jest większy, ma zielone oczy, a tułów pokryty jest żółtymi włoskami. Poza tym bąk podczas latania głośno brzęczy. W przeciwieństwie do trzmieli, samice bąków nie żywią się pyłkiem, czy nektarem z kwiatów, a krwią. Jeżeli dojdzie do ugryzienia, to pojawi się ból. Następnie bąbel utrzymujący się i swędzący przez kilka dni.

Biologia nie kłamie! Trzmiele są pożyteczne podobnie jak pszczoły

W naszym klimacie trzmiel i pszczoła miodna należą do najważniejszych gatunków zapylających. Natomiast same trzmiele mają korzystny wpływ na gospodarkę rolną. To właśnie owady z rodzaju Bombus odpowiadają za zapylanie roślin dzikich, polnych i hodowlanych.

Trzmiele zbierają z kwiatów tylko odrobinę pyłku, co powoduje, że siadają na większej ilości. Wyróżnia je też dłuższy języczek, niż mają pszczoły miodne. Tym samym mogą zapylać kwiaty z długą rurką korony, jednocześnie jej nie uszkadzając. Trzmiele i pszczoły pochodzą z tej samej rodziny i zapylają kwiaty. Jednak trzmiele mogą zapylać wiele różnych kwiatów, ale nie produkują miodu.