Węże Polski – jak wygląda zaskroniec zwyczajny?

Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) jest gatunkiem niejadowitego węża z rodziny połozowatych. W Polsce występuje pospolicie, z wyjątkiem wysokich gór. Zamieszkuje także większą część Europy, północną Afrykę oraz środkowe tereny Azji i Azji Mniejszej.

Charakterystyczne plamki

Zaskroniec swoją nazwę zawdzięcza znajdującym się po bokach i z tyłu głowy dwóm jaskrawym plamą. Żółte lub pomarańczowo-żółte kleksy, otoczone czarną obwódką i umieszczone za skroniami pozwalają bardzo łatwo rozpoznać tego gada.

Jak wygląda zaskroniec?

Ubarwienie ciała zaskrońca jest zazwyczaj brązowo-zielone lub szaro-zielone czasem szare. Grzbiet wyraźnie odcina się od jasnego, kremowego brzucha. Łuski są drobne w postaci nieregularnych tarczek. Warto wspomnieć, że łuski zaskrońca nie tworzą na grzbiecie żadnego charakterystycznego wzoru. Może to być pomocne przy próbie odróżnienia go od jadowitej żmii. Głowa tego węża jest grzbietowo spłaszczona i słabo odznacza się od tułowia.

Wymiary:

• samice – około 150 cm długości,
• samce –  do około metra długości czasem nieco więcej.

Podgatunki Natrix natrix

Ze względu na szeroki zasięg występowania Natrix natrix, naukowcy byli w stanie wyróżnić aż 9 podgatunków tego węża. Spotkać można podgatunki o ciałach cętkowanych, jednolicie białych bez charakterystycznych plam lub czasem nawet całe czarne.

Dieta zaskrońca

Na dietę dorosłego zaskrońca składają się przede wszystkim płazy, ryby oraz małe gryzonie. Młode osobniki zjadają kijanki, dżdżownice oraz czasami larwy traszek.

Jednym ugryzieniem

Zaskroniec swoje ofiary połyka w całości i żywcem, ze względu na brak zębów jadowych i sztywną budowę ciała. Cechy te sprawiają, że nie jest w stanie uśmiercić swojej ofiary.

Zbiorowe gody

Zaskrońce rozmnażają się w okresie od maja do kwietnia. Duże skupiska węży składające się zazwyczaj z jednej samicy i kilku samców, zbierają się w nasłonecznionych miejscach, gdzie odbywają się rytuały godowe.

Rozmnażanie

Samica składa jaja na przełomie czerwca i lipca. Wybiera miejsca wilgotne, w których z uwagi na zachodzące w nich procesy gnilne panuje wyższa temperatura. Mogą to być na przykład spróchniałe konary, kompostowniki czy sterty gnijących liści. Młode gady wylęgają się na końcu sierpnia i we wrześniu zwykle po upływie 4-8 tygodni.

Zaskrońce rodząc się mają rozmiary około 15 cm. Zwierzęta od razu po urodzeniu stają się samodzielne.

Na wolności zaskrońce dożywają 15 lat.

Zimowy sen

Okres zimowych spadków temperatury zaskrońce przeczekują schowane w jamach, pniach czy norach kretów, gdzie spokojnie śpią do marca.

Gdzie występuje zaskroniec?

Zaskrońce szczególnie upodobały sobie brzegi zbiorników wodnych i tereny podmokłe. Ma to związek, z tym że zwierzęta te są doskonałymi pływakami. Potrafią nawet nurkować.

Najczęściej można je spotkać od kwietnia do czerwca, gdy po zimowej hibernacji mają możliwość wygrzać się na słońcu. Z tego powodu wybierają miejsca dobrze nasłonecznione, które dają im możliwość podniesienia temperatury ciała.

Zwyczaje i zachowanie

Zaskroniec zwyczajny, jak reszta gadów, należy do zwierząt zmiennocieplnych. Oznacza to, że jego aktywność zależna jest od panującej temperatury. Z tego powodu zaskrońce nie są aktywne od października do marca, spędzając ten czas w kryjówkach i zapadając w stan hibernacji.

Największa aktywność tego węża przypada na godziny popołudniowe. Pod wieczór gad wraca do swojej kryjówki, by następnego dnia rano po odpoczynku wygrzać się w promieniach słońca.

Niszczenie siedlisk

Mimo że zaskrońce z natury unikają towarzystwa człowieka, coraz częściej możemy spotkać je w naszym ogrodzie. Dzieje się tak z powodu zajmowania przez ludzi coraz większych terenów w tym naturalnych siedlisk węży.

Skąd zaskroniec w ogrodzie?

Zaskrońce często przyciągają przydomowe oczka wodne. Równie często można spotkać pojedyncze węże, a nawet całe gniazda z młodymi w kompostownikach. Co więcej, jako zwierzęta ciepłolubne zaskrońce cenią dobrze nagrzane miejsca, takie jak kamienie przy oczkach wodnych czy asfaltowe ścieżki.

Pożyteczny gość

Choć może to budzić zaskoczenie, zaskrońce szczególnie na wsi mogą być bardzo pożyteczne. W gospodarstwie rolnym nie ma większego szkodnika niż gryzoń. Cóż może być zatem lepszego niż niegroźny wąż, który za darmo rozprawi się z wszelkimi myszami.

Jak zniechęcić zaskrońca do wizyt w ogrodzie?

Dla tych, którzy nadal uważają, że sąsiedztwo z zaskrońcem nie jest dla nich mamy dobrą wiadomość. Istnieje kilka dobrych sposobów na to by zniechęcić gada do odwiedzin w naszym ogrodzie, nie wyrządzając mu przy tym krzywdy.

Koniec z bałaganem w ogrodzie

Jakkolwiek by to nie brzmiało, węże do naszego ogrodu bardzo często przyciąga bałagan. Sterty zwiędłych liści czy rzucone na kupkę gałęzie to dla nich niewątpliwie dobre miejsce na legowisko. To samo ma się do krecich nor i jam pozostawionych przez inne zwierzęta. Usuwając je, zniechęcimy zaskrońce.

Czy zaskrońca należy się bać?

Zaskroniec jest wężem niejadowitym. W ich naturze nie leży atak w obliczu zagrożenia, lecz ucieczka. W przypadku spotkania ludzi najprawdopodobniej w pierwszej kolejności rzucą się do ucieczki. Kolejną metodą obrony tego węża jest udawanie martwego. Nawet jeśli zaskroniec zaatakuje, najczęściej ograniczy się do wystrzelenia z gruczołów odbytowych śmierdzącej cieczy.

Zaskroniec jest więc dla ludzi całkowicie niegroźny. Mimo to często jest tępiony z powodu niewiedzy ludzi biorących go za jadowitą żmiję.

Zaskroniec zwyczajny a żmija zygzakowata

Zarówno zaskroniec, jak i żmija zdecydowanie częściej w kontakcie z człowiekiem wybierają ucieczkę niż atak. Mimo wszystko z uwagi na fakt, że ukąszenie żmii może być dla człowieka niebezpieczne warto umieć je odróżnić.

Jak odróżnić zaskrońca od żmii?

Zaskrońce zasiedlają te same tereny co jedyny występujący w Polsce gatunek żmii — żmija zygzakowata. Jeśli chcemy się więc przekonać, z jakim gatunkiem mamy do czynienia musimy wziąć pod uwagę różnice w wyglądzie.

Kilka różnic

Przede wszystkim żmija posiada charakterystyczny zygzak na grzbiecie. Dla zaskrońca z kolei charakterystyczne są żółte plamy na skroniach, których nie ma żmija.

Zaskroniec jest szczuplejszy o smukłej budowie ciała. Żmija jest bardziej masywna.

Żmija ma głowę trójkątną, zaostrzoną zaś zaskroniec owalną i obłą.

Zaskroniec zwyczajny — ochrona

W Polsce zaskroniec zwyczajny podlega ścisłej ochronie gatunkowej.